Ihohoterwa rishingiye ku gitsina ni kimwe mu bibazo bikomeye bihangayikishije isi yose, kandi u Rwanda rwahagurukiye kurwanya iki kibazo cyateza ingaruka zikomeye ku mibereho myiza y’abaturage, by’umwihariko ku bagore n’abana. Guverinoma y’u Rwanda yashyizeho amategeko n’ingamba zikomeye mu guhangana n’iki kibazo, ndetse ibikorwa byinshi bikomeje kugamije gutanga uburenganzira, ubufasha, no kurwanya ihohoterwa mu nzego zose.
Amategeko Arengera Abagore n’Abana
U Rwanda rwashyizeho amategeko akomeye arengera abagore n’abana mu rwego rwo kurwanya ihohoterwa rishingiye ku gitsina. Kimwe mu bikorwa by’ingenzi ni itegeko rya 2008 rihuriweho n’imiryango yose, rigamije kurwanya ihohoterwa rishingiye ku gitsina ndetse no kugaruza uburenganzira bw’abagore n’abana. Aya mategeko areba ibirebana n’ihohoterwa ryo mu ngo, irekurwa ry’abana mu bikorwa by’ubucuruzi butemewe, ndetse n’uburyo bwo kuburizamo ibikorwa by’ihohoterwa mu muryango.
Itegeko rishya kandi riteganya ko iyo hariho ihohoterwa, uwakoze icyaha agomba kubihanirwa hakurikijwe amategeko, kandi hakabaho kandi gukosora ibyangiritse ku muntu wakoze ihohoterwa.
Gahunda Z’Ubumenyi n’Amahugurwa ku Baturage
Mu rwego rwo gukumira ihohoterwa rishingiye ku gitsina, Leta y’u Rwanda yashyizeho gahunda nyinshi zo guha abaturage ubumenyi ku burenganzira bwabo, harimo amahugurwa atangwa ku nzego zose z’ubuyobozi, abashinzwe umutekano, ndetse n’abarezi. Ibi bigamije gufasha abaturage kumva neza amategeko abashinzwe kubarengera, ndetse no kubafasha kumenya uburenganzira bwabo no gusobanukirwa uburyo bwo kwirinda no kuburizamo ihohoterwa.
Leta kandi yateguye ubukangurambaga ku itangazamakuru hagamijwe gusakaza ubutumwa bwo kurwanya ihohoterwa, bugaragaza ingaruka mbi z’ikibazo, ndetse n’uburyo umuntu ashobora kugana ibigo bishinzwe gufasha mu gihe ahuye n’ihohoterwa. By’umwihariko, hakaba hariho gahunda zifatika zifasha mu kwigisha abantu uburyo bwo gukoresha uburyo bwa “Reporting mechanisms”, aho byoroshye gutanga amakuru no gutanga ibirego by’ihohoterwa no gushaka ubufasha.
Ibigo Bikurikirana Ihohoterwa no Gutanga Ubufasha
U Rwanda rufite ibigo byinshi byita ku guhangana n’ihohoterwa rishingiye ku gitsina. Ibigo by’ubufasha bihuriza hamwe inzego z’ubuzima, uburezi, n’umutekano hagamijwe gutanga ubufasha bwihuse. Mu gihugu hose, usanga ibikorwa byinshi byigisha abagore n’abana uburyo bwo kubyirinda, gutanga amakuru ku ihohoterwa ndetse no kubivuga igihe bibaye.
Mu mujyi wa Kigali, ndetse n’ahandi mu gihugu, ibigo nka Isange One Stop Centre byashyizweho hagamijwe guha abagore n’abana ubufasha bwihuse, aho bashobora kwivuza, gutanga ibirego, no kubonana n’abahanga mu by’imitekerereze kugira ngo bakurwe mu bwigunge.
Amategeko y’Igihugu mu Kugaruza Iburenganzira Bw’Abagore n’Abana
Mu Rwanda, umugore afite uburenganzira bungana n’ubw’umugabo, kandi u Rwanda rwashyizeho amategeko arengera abagore mu nzego zose z’imibereho, zirimo ubukungu, politike, ndetse n’imibanire mu miryango. Ku bijyanye n’ihohoterwa, urukiko rushobora gufata ingamba zihamye ku bagore cyangwa abana bakoze ibirego by’ihohoterwa, harimo gushyiraho ibihano bikomeye ku bakoze ihohoterwa rishingiye ku gitsina.
U Rwanda kandi rwashyizeho gahunda zo kubaka ubushobozi bw’abakora mu nzego z’ubutabera n’abashinzwe gutanga ubutabera kugira ngo bagire ubushobozi bwo gukurikirana ibyaha by’ihohoterwa rishingiye ku gitsina no guha agaciro amakuru atanzwe n’abantu babimenyekanisha.
Gufasha Abakora Ihohoterwa: Igenzura n’Ubugenzuzi
Leta y’u Rwanda yita cyane ku gukurikirana ibirego by’ihohoterwa ndetse no kurandura imyumvire mibi ishyigikira ihohoterwa. Abashinzwe umutekano bahugurwa ku buryo bwo kwakira no kugenzura ibirego by’ihohoterwa no gufasha abaturage mu buryo bwihuse. Polisi y’u Rwanda, kimwe n’izindi nzego zishinzwe umutekano, zitanga amahugurwa ku bakozi bazo ku bijyanye n’uko bakira neza ibirego by’abahohotewe, bityo bakabafasha kubona ubutabera kandi ku gihe.
Ubukangurambaga no Kwimakaza Ubumenyi Ku Buringanire
Ubukangurambaga ku buringanire nabwo bugira uruhare mu kumvisha abaturage ko ihame ry’uburinganire n’ubwubahane hagati y’abagabo n’abagore aribyo bikwiye gukurikizwa mu muryango. Ibi bikwiriye gutuma abantu benshi bakemura amakimbirane mu buryo bw’amahoro, batirengagije amategeko y’igihugu no kuzigama uburenganzira bwabo.
Ibikorwa byo kurwanya ihohoterwa rishingiye ku gitsina mu Rwanda bigaragara nk’ibyafashe intambwe igaragara, aho igihugu cyashyizeho amategeko arengera abagore n’abana, ndetse kikabashyiriraho gahunda z’ubukangurambaga n’amahugurwa ku nzego zitandukanye kugira ngo barusheho gusobanukirwa uburenganzira bwabo. Ibi bikorwa byose bigamije gutanga ubutabera ku bahohotewe no kurandura ihohoterwa mu muryango nyarwanda.
U Rwanda rukomeje kugaragaza uruhare rwaryo mu kurwanya ihohoterwa rishingiye ku gitsina, kandi ubufatanye bw’inzego za leta, imiryango itari iya leta, ndetse n’abaturage mu gukumira iki kibazo, bizatanga ibisubizo birambye mu gihe kirekire.
Ndacyayisenga